1. Thông tư 99/2025/TT-BTC là gì?
Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC, hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp mới áp dụng từ 01/01/2026, thay thế hoàn toàn Thông tư 200/2014/TT-BTC và các văn bản liên quan.
Đây được xem là bước ngoặt lớn nhất trong 10 năm qua của ngành kế toán – tài chính, khi Việt Nam chính thức tiến gần hơn đến chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS, đồng thời tạo cơ chế tự chủ và linh hoạt hơn cho doanh nghiệp trong việc ghi nhận, trình bày và quản trị thông tin tài chính.
2. Vì sao Thông tư 99 ra đời?
Sau hơn một thập kỷ áp dụng, Thông tư 200 đã hoàn thành vai trò nền tảng nhưng bộc lộ nhiều hạn chế trước sự thay đổi nhanh của nền kinh tế số, các mô hình kinh doanh đa ngành và xu hướng hội nhập quốc tế.
Do đó, Thông tư 99 ra đời nhằm:
- Cập nhật quy định phù hợp chuẩn mực IFRS;
- Tăng tính minh bạch, trung thực và khả năng so sánh của báo cáo tài chính;
- Khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ và số hóa kế toán;
- Mở rộng quyền tự chủ trong thiết kế hệ thống kế toán để phù hợp đặc thù từng ngành.
3. Những điểm mới nổi bật trong Thông tư 99/2025/TT-BTC
3.1. Cấu trúc lại hệ thống báo cáo tài chính
Thông tư 99 đổi tên “Bảng cân đối kế toán” thành “Báo cáo tình hình tài chính”, thống nhất với IFRS. Doanh nghiệp được phép lược bỏ chỉ tiêu không có số liệu, sắp xếp lại thứ tự để báo cáo phù hợp và dễ đọc hơn.
Đặc biệt, có bộ báo cáo riêng cho doanh nghiệp không hoạt động liên tục, giúp minh bạch thông tin trong giai đoạn giải thể hoặc tái cấu trúc.
3.2. Cho phép lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị kế toán
Doanh nghiệp có thể chọn USD, EUR, JPY… làm đơn vị kế toán nếu đáp ứng điều kiện giao dịch chi phối. Báo cáo nộp cho cơ quan quản lý vẫn lập bằng VND, quy đổi theo tỷ giá ngân hàng giao dịch thường xuyên.
3.3. Trao quyền tự chủ thiết kế hệ thống kế toán
Doanh nghiệp được phép tự mở tài khoản chi tiết, tự thiết kế sổ sách và chứng từ nội bộ theo đặc thù hoạt động, miễn đảm bảo kiểm soát và đối chiếu được. Điều này giúp kế toán trở thành công cụ quản trị, không chỉ là công cụ ghi nhận.
3.4. Hạch toán linh hoạt tại đơn vị trực thuộc
Thông tư 99 cho phép tùy chọn cơ chế ghi nhận giữa các đơn vị trực thuộc, kể cả khi không lập báo cáo riêng. Việc ghi nhận luân chuyển nội bộ dựa vào bản chất giao dịch chứ không chỉ dựa trên chứng từ.
3.5. Bổ sung quy định về hợp nhất, chia tách, chuyển đổi doanh nghiệp
Thông tư hướng dẫn cụ thể cách ghi nhận, đánh giá lại tài sản, xử lý chênh lệch hợp nhất khi sáp nhập, chia tách, chuyển đổi – điều mà Thông tư 200 chưa có.
3.6. Tăng cường kiểm soát nội bộ và minh bạch rủi ro
Doanh nghiệp phải thiết lập quy chế kế toán, quy trình kiểm soát nội bộ và công bố rủi ro tài chính như rủi ro tỷ giá, tín dụng, thanh khoản… nhằm đảm bảo an toàn và trung thực dữ liệu.
3.7. Chuẩn hóa chứng từ và sổ kế toán điện tử
Thông tư 99 đồng bộ với Luật Giao dịch điện tử 2023, cho phép toàn bộ sổ kế toán và chứng từ có thể lưu trữ điện tử hợp pháp, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số trong kế toán.
4. Thời điểm và lộ trình áp dụng
- Hiệu lực: từ ngày 01/01/2026.
- Doanh nghiệp được phép áp dụng sớm từ năm tài chính 2025 để thử nghiệm.
- Lộ trình IFRS: từ nay đến năm 2030, các doanh nghiệp niêm yết, FDI và quy mô lớn sẽ dần chuyển sang IFRS toàn phần.
5. Ý nghĩa đối với doanh nghiệp Việt Nam
Thông tư 99 không chỉ đơn thuần thay thế một văn bản, mà là bước tái định hình toàn bộ hệ thống kế toán doanh nghiệp theo hướng:
- Minh bạch – Chuẩn quốc tế – Tự chủ – Số hóa.
Doanh nghiệp chuẩn bị tốt sẽ giảm rủi ro khi chuyển đổi, nâng uy tín tài chính và dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, đối tác quốc tế.
6. Lời khuyên dành cho CFO và Kế toán trưởng
- Thành lập tổ công tác IFRS nội bộ từ quý IV/2025.
- Rà soát và lập bảng đối chiếu và chuyển đổi dữ liệu giữa hai hệ thống khác nhau tài khoản từ Thông tư 200 sang Thông tư 99.
- Cập nhật phần mềm kế toán, ERP và biểu mẫu báo cáo mới.
- Đào tạo nhân sự kế toán – kiểm toán nội bộ theo chuẩn IFRS 15, IFRS 9, IFRS 37.
- Chuẩn bị báo cáo thử nghiệm trong năm 2025 để đánh giá tác động thực tế.
